Prymat Piotrowy
Śmierć papieża Franciszka, okres sede vacante (łac. przy pustej stolicy – czas, gdy nie ma biskupa, w tym przypadku, gdy nie ma biskupa Rzymu) i przygotowania do konklawe skłaniają nas do refleksji nad urzędem papieskim. Wiemy, że ten, kto go sprawuje, jest następcą świętego Piotra. Dlatego, by zrozumieć, kim jest papież, najlepiej jest zbadać, jaką misję Chrystus powierzył księciu Apostołów. W tym celu spójrzmy do tzw. tekstów prymacjalnych, a więc tych, w których wyrażone jest pierwszeństwo Piotra wśród Apostołów. Będzie to jedynie króciutka refleksja w temacie dyskutowanym i komentowanym od stuleci.
Pierwszym z nich jest fragment rozdziału 16. Ewangelii wg św. Mateusza: „Na to Jezus mu rzekł: «Błogosławiony jesteś, Szymonie, synu Jony. Albowiem nie objawiły ci tego ciało i krew, lecz Ojciec mój, który jest w niebie. Otóż i Ja tobie powiadam: Ty jesteś Piotr [czyli Opoka] i na tej opoce zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie»” (Mt 16, 17-19). Wyjaśnione zostaje tutaj imię Piotr, czego nie znajdziemy u pozostałych ewangelistów. Piotr i jego następcy nie są skałą, opoką dzięki swoim własnym zdolnościom, a łasce, której Bóg udziela, koniecznej do pełnienia przekazanej władzy. To Ojciec objawia, ale Piotr wypowiada objawioną prawdę. Dlatego może pełnić służbę, która jest ponad ludzkie siły i możliwości – pasterzowania pielgrzymującemu ludowi Bożemu, bronienia go i rządzenia jego wspólnotą.
Drugim jest fragment opisu ostatniej wieczerzy z Ewangelii wg św. Łukasza: „Szymonie, Szymonie, oto Szatan domagał się, żeby was przesiać jak pszenicę; ale Ja prosiłem za tobą, żeby nie ustała twoja wiara. Ty ze swej strony utwierdzali twoich braci” (Łk 22, 31n). Słowa te padają z ust Jezusa zaraz po tych: „Dlatego i Ja przekazuje wam królestwo, jak Mnie przekazał je mój Ojciec: abyście w królestwie moim jedli i pili przy moim stole oraz zasiadali na tronach, sądząc dwanaście pokoleń Izraela” (Łk 22, 29n). Piotr jest więc wyróżnionym nawet spośród wyróżnionych – pierwszym spośród Apostołów. Jego rolą jest utwierdzać braci, a więc w tym kontekście – pozostałych Apostołów. Dlatego jednym z tytułów papieskich jest Pastor Pastorum – Pasterz Pasterzy. Tak jak biskupi mają za zadanie umacniać powierzone im Kościoły lokalne, tak papież ma umacniać tychże biskupów.
Trzeci odnajdujemy w Ewangelii wg św. Jana: „A gdy spożyli śniadanie, rzekł Jezus do Szymona Piotra: «Szymonie, synu Jana, czy miłujesz Mnie więcej aniżeli ci?» Odpowiedział Mu: «Tak, Panie, Ty wiesz, że Cię kocham». Rzekł do niego: «Paś baranki moje!» I znowu, po raz drugi, powiedział do niego: «Szymonie, synu Jana, czy miłujesz Mnie?» Odparł Mu: «Tak, Panie, Ty wiesz, że Cię kocham». Rzekł do niego: «Paś owce moje!». Powiedział mu po raz trzeci: «Szymonie, synu Jana, czy kochasz Mnie?» Zasmucił się Piotr, że mu po raz trzeci powiedział: «Czy kochasz Mnie?» I rzekł do Niego: «Panie, Ty wszystko wiesz, Ty wiesz, że Cię kocham». Rzekł do niego Jezus: «Paś owce moje! Zaprawdę, zaprawdę, powiadam ci: Gdy byłeś młodszy, opasywałeś się sam i chodziłeś, gdzie chciałeś. Ale gdy się zestarzejesz, wyciągniesz ręce swoje, a inny cię opasze i poprowadzi, dokąd nie chcesz». To powiedział, aby zaznaczyć, jaką śmiercią uwielbi Boga. A wypowiedziawszy to rzekł do niego: «Pójdź za Mną!»” (J 21, 15-19). Jest to ponowne powołanie Piotra po zmartwychwstaniu Jezusa, swoiste odwrócenie potrójnego zaparcia się. Chrystus powierza Piotrowi wszystkie swoje owce i baranki – służba papieża dotyczy nie tylko diecezji rzymskiej, czy biskupów, a całego Kościoła, wszystkich jego członków. Z czego się bierze? Z miłości. Chociaż tutaj Piotr jeszcze nie deklaruje najwyższej miłości (niestety brakuje tu miejsca na analizę konkretnych słów użytych w tym fragmencie), to ostatecznie daje jej wyraz, uwielbiając Boga męczeństwem (J 21, 19).
W wielu jeszcze miejscach Pisma Świętego możemy znaleźć mniej bezpośrednio sformułowane podstawy urzędu papieskiego. Również Ojcowie Kościoła (np. św. Ignacy, św. Augustyn, św. Leon) mieli wielki wkład w kształtowanie się rozumienia misji Piotra i jego następców. W tej krótkiej refleksji chciałbym Was zaprosić do rozważania nad tym niełatwym powołaniem, jakie Pan ustanowił w trosce o swój Kościół.