Wypowiadane na Mszy św. wyznanie wiary powstało w wyniku prac soborów nicejskiego I i konstantynopolitańskiego I. Skąd jednak pojawił się pomysł takiej kodyfikacji prawd wiary? Parafrazując znane przysłowie, jeśli nie wiadomo, o co chodzi, to chodzi o heretyków.
Spory teologiczne wczesnego chrześcijaństwa dotyczyły głównie Chrystusa. Wielu myślicielom wczesnego chrześcijaństwa nie mieściło się w głowie, że wszechmogący i wszechobecny Bóg stał się człowiekiem. Wynikało to z tradycji filozoficznych poprzednich stuleci. Pogańscy mędrcy naśmiewali się z chrześcijan, którzy głosili miłość Boga do ludzi. „Czemu miałby interesować się nami, robakami w porównaniu z boskością?” (pamiętajmy, że bogowie w ich wyobrażeniu byli przy tym o wiele mniej doskonali i bardziej ograniczeni). Oczywiście wczesnochrześcijańscy heretycy nie podważali zainteresowania Boga ludźmi. Nie potrafili jednak przyjąć, że Bóg stał się człowiekiem. Niektórzy podważali więc człowieczeństwo Chrystusa, mówiąc, że był tylko Bogiem, który przywdział ciało jak maskę, że jego człowieczeństwo zostało wchłonięte przez Bóstwo (jak kropla przez ocean) lub tworzyli jeszcze inne systemy. Inni podważali Bóstwo Chrystusa, mówiąc, że był tylko najwyższym ze stworzeń (co ciągnęło za sobą podobne poglądy względem Ducha Świętego).
Wszystkie te poglądy zostały odrzucone przez Kościół. Ślady walki z nimi pozostały jednak w wyznaniu wiary przez szczególne podkreślanie nauki Kościoła w tematach, które budziły spory w Kościele zaraz po zakończeniu rzymskich prześladowań.
Od następnego miesiąca przejdziemy do omawiania tekstu wyznania wiary.